Bolsward

Links Bolsward in 1561. Hier is het noorden aan de bovenkant, dus de Blauwpoort ligt links. Deze plattegrond komt uit de Van Deventer stadsplattegronden.

Rechts Bolsward in 1585. Blauwpoort is poort helemaal links. Dit is het Bolsward gedeelte van een grotere kaart waar ook Stavoren, Harlingen en Hindelopen op staan. De kaart is naar Jacob van Deventer door Braun en Hogenberg gemaakt.

Bolsward in 1616, gebaseerd op werk van Nicolaas van Geilekerck.

Bolsward in 1649. Deze is wel op z'n kop, dus met het zuiden naar boven, met Blauwpoort (Blaeuwe Poort) rechts onder. Deze kaart komt uit de atlas die is gemaakt in opdracht van Frederik Willem, om precies te zijn Willem Janszoon Bleau's Volume XV dat de Nederlandse Republiek toont (het Noorden van Nederland). De Dijkstraat heet hier "De Dijck".

Bolsward in 1664. Weer op z'n kop. De kaart lijkt erg veel op die uit 1649. Deze kaart komt uit "Elf reproducties van Friese stadsplattegronden uit de Beschrijving van Heerlijkheydt van Friesland door Bernardus Schotanus a Sterringa". Ook Grootzand wordt nu van een naam voorzien "'t Sandt" (maar nog geen onderscheid tussen de éne en andere kant van het water, die nu Grootzand en Kleinzand heten).

Bolsward in 1725.

Bolsward in 1820 of 1830, gebaseerd op het werk van G.J.J. Rameau. Links heel Bolsward, rechts een detail van de stad rond het voor ons relevante gedeelte van de Dijkstraat en Grootzand. Het Noorden is rechtsboven. De Dijkstraat en Grootzand hebben inmiddels hedendaagse namen. Er loopt nog een grachtje door de Dijkstraat, met bruggetjes erover.

Dit is een kadastrale kaart van 1876 of mogelijk (veel) eerder.

Bolsward in 1934. Deze kaart heeft een vreemde oriëntatie, 45 graden met de klok mee gedraaid, met de Blauwpoort links boven (en het noorden rechtsboven).

Bolsward rond 1960. De blokjes door o.a. de Dijkstraat geven aan dat de tram er nog is.

Bolsward in 2005. De datum waarop Google Earth Bolsward heeft gefotografeerd. Dit is heel Bolsward.

Hetzelfde bronmateriaal als de vorige afbeelding, maar nu ingezoomd op het historisch centrum van Bolsward.

Dit is de officiële gemeenteplattegrond uit 2009.

Dit is de Google Maps van het historisch centrum en omgeving van 2013.

Foto genomen vanuit het zuiden, in 1950. Vóór de stad ligt (sinds 1940) Rijksweg 43/A7. Het water dat onder de A7 door stroomt heet het Kruiswater; de straat die langs het zuiden van Bolsward tegen het water aanligt is de Stoombootkade. Direct ten noorden van het Kruiswater aan de Stoombootkade liggen drie grote huizen. Het middelste (kleinste) is nummer 2, waar van 1901 tot 1963 Plantinga's woonden. Direct rechts ervan, het donkerste, ligt het voormalige hotel Tuininga (later ook bekend als Veldzicht). Het water rechts daarvan is het kanaaltje dat Grootzand en Kleinzand van elkaar scheidt.

De precieze datum van deze opname is niet bekend, maar op de vorige foto zijn de Gijsbert Japicxlaan (loodrecht op de noordelijke gracht op de tweede foto hieronde) en de Twibaksdyk (van linksmidden naar rechtsonder op de tweede foto hieronder) nog niet aanwezig. Het lijkt er wel op dat er wordt gebouwd aan de Japicxlaan op deze foto.

Helemaal rechts aan de onderrand is de Gijsbert Japicxlaan te zien, die nu af is. Deze luchtfoto toont eigenlijk voornamelijk de Hollandiawijk, in het midden inclusief de fabriek met de rokende schoorsteen. De foto is genomen richting zuid-westen. Van linksonder naar het midden loopt de Dijkstraat. De Plantinga winkel ligt mogelijk net nog op de linker rand van de foto.

Het uitzicht over Bolsward vanuit het westen, nu met de A7 rechts, waarschijnlijk tussen 1955 en 1960 genomen. De meest opvallende, brede straat binnen de grachten waar de foto inkijkt is de Dijkstraat. Links, buiten de grachten, verrijst een nieuwe wijk (plan Noord). De wijk rechtsonder (Hollandiawijk) was al vóór de eerste Wereldoorlog gebouwd maar op de meeste van de bovenstaande luchtfoto's buiten beeld. Achterin de foto, ten oosten van de stad dus, is het Julianapark, al in 1913 aangelegd.

Waarschijnlijk zijn deze drie foto's van dezelfde reportage, uit 1963 (dezelfde schepen liggen aan de Stoombootkade en voor de Gasthuissingelbrug). Ze zijn in elk geval van ná januari 1963, want in de bar koude nacht van de Elfstedentocht van dat jaar brandde Café "White Corner" af. "White Corner" was de naam van hotel Tuininga/Veldzicht nadat het in augustus 1953 door Heeringa was gerenoveerd en heropend als sportcafé (en wit geverfd). Alleen de begane grond staat nog redelijk overeind, op de hoek van Grootzand en de Stoombootkade.

De eerste foto is genomen vanuit het zuiden, de tweede vanuit het zuid-westen. de laatste vrijwel vanuit het oosten.

Een andere foto, genomen vanuit het zuid-westen, van ná de brand van "White Corner" in januari 1963 (alleen nog het puin van de begane grond is waarneembaar), maar er liggen andere schepen in de gracht. Duidelijk is te zien dat Plan Noord (links op de foto) groter is dan op een eerdere luchtfoto. Ook is daar het (door bomen omzoomd) voetbalveld van R.E.S. (Rjucht En Sjlucht) aangelegd.

Ook deze foto stamt ongeveer uit die tijd. Hij is in elk geval van ná 1961 want hotel "De Wijnberg" heeft al een grote aanbouw aan de achterkant (lichte bouw, vierkant). We zien ook vele geveltjes aan Grootzand (loopt van links in het midden naar het centrum. Ergens tussen de jaren '50 en 1976 had Grootzand 8 een brede garage aan de voorkant, evenals nummer 7. De omvang van Plan Noord (rechtsboven buiten de gracht) was nog niet die van 1975.

Vrijwel pal uit het westen genomen, in 1975. Achterin de foto staat de enige hoogbouw uit Bolsward, De Boudewijnflat uit 1971. Plan Noord, wederom links op de foto, is nog verder uitgebreid. Het voetbalveld heeft, um, het veld moeten ruimen, evenals de Heechhoutboerderij die precies in het verlengde van de Dijkstraat in het westen buiten de gracht lag.Helemaal linksachter (dus in het noord-oosten) is ook een nieuwe woonwijk verschenen. Achterin het midden van de foto, vóór de Boudewijnflat, liggen nu de sportvelden.

Leuk detail: Bijna helemaal aan de rechterkant van de foto, ruim onder het midden, staat een vrachtwagen met oplegger op het terrein van de Sonnema/Plantinga distileerderij hoofdvestiging aan de Stoombootkade 12, die in mei 1971 was geopend.